|
De jaren '40... Oorlog! Eind 1938 bestond ASAP uit de autofabriek in Mlada Boleslav, de fabriek in Plzen voor de productie van Motorvoertuigen en tractoren, de automobielreparatiehal in de wijk Smichov in Praag, en Kosice, in Bratislava, Moravska, Ostrava, Teplice Senov, en Brno. Alleen in Mlada Boleslav had Skoda 5642 mensen in dienst. Na de bezetting van de grensstreken door de Nazi's was het een kwestie van tijd eer de rest van het land verzwolgen zou worden door het oorlogsgeweld. Maar bij Skoda lag de productie op dat moment nog gewoon op hetzelfde niveau als anders. Alsof er niets aan de hand was. In maart 1939 ging Skoda gewoon naar de autoshow in Berlijn, net als al die jaren ervoor. Het leek alsof men zichzelf voorhield dat het allemaal wel meeviel!
Reichswerke Op
de Berlijn autoshow stonden alleen Populars. Zelfs Hitler en trawanten
kwamen kijken, al was het alleen maar om te zien wat er allemaal in te
pikken viel. En dat zou niet lang op zich laten wachten. later dat jaar
viel behalve het land ook het gehele Skoda-concern in Duitse handen. Het
viel vanaf toen onder het Reichswerke- Hermann-Göring AG. Men begon bij
Skoda nu de druk stevig te voelen. Flink wat mensen aan de top van het
bedrijf werden vervangen door Duitsers, en bovendien begonnen de
productie en export terug te lopen. Ruwe grondstoffen werden schaars, en
brandstof ging op de bon. Eind 1939 werd het langzaam maar zeker
duidelijk wat Skoda's rol in de komende jaren zou worden. Er werd
Skoda RSO Radschlepper
Toch nog auto's Tijdens
de oorlog lag de productie van automobielen op een heel laag pitje. In
laatste oorlogsjaar, 1944, rolden er in een jaar tijd slechts 35 auto's
van de band. Maar ook tijdens deze oorlogsjaren hield men zich toch
bezig met zaken als modificaties en verbeteringen aan die paar
geproduceerde auto's. Een belangrijk voorbeeld was bijvoorbeeld de Skoda
Popular 1101, die ontstond uit de Popular 1100 OHV. De
versnellingsbak verhuisde bij de Popular 1101 van achter naar voren, en
vormde nu een blok met de motor. In deze vorm zou het chassis het uithouden tot in de jaren '70, maar dat wist men toen natuurlijk nog
niet. In 1941 werden er nog diverse Rapid's gebouwd met een zescylinder
2199cc motor van 60 pk. Deze Skoda Rapid Six werd slechts in een
zeer kleine oplage gebouwd, om al bekende redenen. Na de oorlog zou de
Rapid Six in gemodificeerde vorm toch doorgebouwd worden. De
niet-militaire klanten konden hun nieuwe Skoda trouwens ook bestellen
met een houtgas-generator. Hierin bleek dat de oorlogsomstandigheden
toendertijd een beetje meetekenden bij het on
na de oorlog Na
de bevrijding door de Russen werd de fabriek door de Duitsers
gebombardeerd. Daarbij werden de hoofdwerkplaats en de assemblagehal
vernield, maar door het zo ontstane vuur werd een nog veel groter deel
van de fabriek getroffen. De herbouw kwam echter heel snel op gang, en
al op 24 juni rolde de eerste na-oorlogse Skoda de fabriekspoort uit.
Het was overigens geen personenauto maar een Skoda 256 truck.,
die in productie zou blijven tot 1947. Aan de top werden veel nieuwe
'koppen' geplaatst, die echter allen communisten waren. Ook werd er in
de organisatie van Skoda het één en ander veranderd. De auto-devisie
van Skoda, ASAP, werd definitief gescheiden van het moederconcern Skoda
in Plzen, en ging Skoda AZNP heten. Men had deze keer geen
Nieuwe tijden
Grondstoffen De Skoda 1101 zou kort na zijn nieuwe introductie een nieuwe naam krijgen om de indruk te wekken dat het hier wel degelijk om een volledig nieuwe auto ging. Maar de wagen kreeg van het publiek vanzelf al de naam 'tudor', wat afgeleid was van het Engelse 'Two door'. De eerste 1101's waren inderdaad tweedeurs, maar de latere versies met vier deuren bleven op een raadselachtige manier die naam houden. De prijs van een nieuwe Skoda was zonder nieuwe banden. Niet om het publiek de kans te geven om te kiezen tussen verschillende merken, maar simpelweg omdat er een tekort was ontstaan aan ruwe grondstoffen en materialen. In het Westen reed iedereen rond op goedkope Amerikaanse banden, maar dit was in de nieuwe Socialistische staat natuurlijk ondenkbaar. En er ontstonden steeds meer problemen met het fabriceren van complete producten, maar al snel kwam het nieuwe Ministerie van Transport met de oplossing: gewoon minder auto's bouwen! Het volk kreeg een les in hoe de nieuwe leiders in de toekomst problemen ging oplossen...
Vrchlabi & Kvasiny Een carrosseriebedrijf in Vrchlabi kwam door de drastische reorganisaties ook onder de vlag van AZNP. Deze fabriek, die nogal een geschiedenis achter zich had met het bouwen van allerlei sierlijke koetswerken, bouwde nu na de tweede wereldoorlog ambulances op het chassis van de Skoda 1101, en cabines voor de Aero 150-truck (wat origineel ook een Skoda model was) In 1948 ging men hier van start met de zeer sierlijke Skoda 1101 Roadster. Deze bleef in productie tot 1951, toen er vervolgens STW koetswerken werden gebouwd. Ook de fabriek in Kvasiny kwam op deze manier onder de vlag van AZNP. Hier werden vanaf 1947 kleine series 1101/1102 Roadsters, ambulances, en Skoda Superbs (speciale serie voor de overheid) gebouwd. Later werden hier ook Skoda's 1200 gemaakt, maar daarover verderop meer.
Van 1101 naar 1102 Van
de 1101 verscheen ook een militaire versie die Skoda 1101 P ging
heten. Hij bleek zeer goede terreineigenschappen te bezitten, zeker in
vergelijking wat er elders in Oost Europa van de band ro
De jaren 20 De jaren 30 De jaren 40 De jaren 50 De jaren 60 De jaren 70 De jaren 80 De jaren 90 vanaf 2000 Studiemodellen Ziet u geen menubalk? Klik dan hier om de volledige site te bekijken...
|
steeds
meer oorlogsmateriaal gebouwd. In Plzen begon men bijvoorbeeld met het
bouwen van militaire voertuigen voor het Roemeense leger. Begin 1940
begon Skoda met de bouw van krukassen en versnellingsbakken voor
Daimler-Benz. In februari dat jaar maakte men op de spatlappenafdeling
patroonhulzen en artillerie, en verder werden er bij Skoda vanaf toen
krukassen voor vliegtuigen, radiateuren voor BMW, en motoren voor
militaire voertuigen gemaakt. Ook werden er vleugels voor de
Messerschmitt 110 gevechtsvliegtuigen gebouwd naast de stuurflappen voor
de Arado 96 vliegtuigen, die daarna naar de Avia fabrieken in Praag
gingen. Er werden nog wel auto's gebouwd, maar daarnaast ook relatief
veel trucks. Het moreel bij Skoda werd allengs ook minder. Ondanks de
dreigementen van de Duitsers deden de Tsjechen hun werk zeer
inconsequent. Geen wonder, de nieuwe bazen waren niet erg populair, en
naarmate de oorlog vorderde was er ook steeds minder voedsel, brandstof,
kleding, en geld. In 1941 hield de eens zo succesvolle en trotse
automobielfabrikant zich bijna alleen nog bezig met het vervaardigen van
oorlogstuig voor de Nazi's. Op 7 juni werd het gehele Skoda-concern
gefuseerd met Zbrojovka Brno, een wapenfabriek, waarna het geheel Waffen
Union Skoda-Brunn GmbH ging heten. Het hoofdkwartier van dit nieuwe ´imperium´
werd overgeheveld naar Berlijn.
De
´samenwerking´ met de nieuwe bazen zorgden ook voor de nodige
opmerkelijke voertuigen. De Skoda RSO Radschlepper, een enorm
tweeassig militair voertuig met gigantische geheel stalen wielen was een
product wat geboren werd door omstandigheden. Het werd door Ferdinand
Porsche ontworpen, die zich al eens eerder aan een dergelijk project
waagde. De Skoda RSO was bedoeld als hulp bij de bezetting van de grote
Russische steppen. Hij was echter veel te log en te zwaar, en tijdens
testritten zakte hij al volledig weg in de grond. Als de RSO al geen
eenvoudig Tsjechisch veldje aankon, wat zou er dan gebeuren op de
Russische steppen? Bovendien wilde hij niet harder dan 16 km/uur en had
een belachelijk hoog brandstofverbruik. Hij was slechts een klein jaar
in productie, en er werden 206 exemplaren gebouwd. Enkelen kwamen in de
Ardennen terecht, waar naar overlevering nogal eens wegen en
spoorwegovergangen werden vernield.
twerpen van automobielen.
De zescylinder 3-liter Skoda Superb OHV werd bijvoorbeeld
gebaseerd op de militaire Skoda Superb 3000 KFZ 15. Er werden
daarvan tussen 1941 en 1943 1626
exemplaren gebouwd. De meesten als
open- crisisvoertuig voor de SS, maar ook wel als ambulance. De
KFZ 15
had achterwielaandrijving, maar er werd reeds geexperimenteerd met
vierwielaandrijving. De Superb was ook herontworpen als zeswielig
militair voertuig, die vervolgens Skoda 903
ging heten. De open
militaire Kubelsitzwagen- body werd op het Skoda-onderstel
geplaatst, en
de achterste vier wielen werden aangedreven. Het ding had
opmerkelijk goede terreineigenschappen, door de dubbele
pendelasconstructie, die door de lange veerweg eigenlijk altijd grip had
op slechte ondergrond.
problemen om
de productie weer op gang te krijgen, want de vraag naar nieuwe auto's
was enorm. Niet alleen in eigen land, maar ook in de rest van Europa. Al
snel rolde de eerste nieuwe Skoda 1101 van de band. Het was een
gemoderniseerde Popular 1101 met een gewijzigde carrosserie. De fabriek
lag voor een vrij groot deel nog in puin, dus men kon onder die
condities beter verder gaan met een wagen die ze in het verleden al
zoveel succes bracht. Men kan de Skoda Popular/1101 in dit opzicht best
een oorlogsheld noemen, want ook na het Nazi-geweld verkocht de Skoda
1101 meteen weer goed. Het concept was ook nog steeds niet verouderd,
het bleef één van de beste auto's die er in Europa te koop was. Naast
de Skoda 1101 bouwde men uit overgebleven onderdelen nog een poosje de
Popular 995 'Liduska', Daarnaast liep er nog een bescheiden serie Skoda
Superbs en Rapids van de band.
Skoda
mocht zichzelf gelukkig prijzen dat het nog personenauto's mocht
produceren. Langzaam maar zeker werd het namelijk duidelijk hoe het
nieuwe politieke systeem van de bevrijders werkte. Tsjechoslowakije
kreeg nu een geplande economie. Werd vroeger een auto-model gebouwd met
het oog op het commerciele succes wat ermee behaald kon worden, vanaf nu
werd dat bepaald door een hoge functionaris van de Partij. Dit betekende
ook dat zoiets als concurrentie niet meer mocht bestaan. Van bovenaf
werd gedicteerd wie er wat ging maken. De nieuwe situatie gold voor alle
takken van industrie in het door de Russen bevrijde gebied. Skoda mocht
dus kleine personenwagens gaan produceren, wat het einde betekende voor
de grote Skoda's van weleer. Skoda's toeleveranciers werden voor een
groot deel ondergebracht in het staatsbedrijf PAL. Tatra mocht van
hogerhand grote wagens als de Tatra 87 gaan maken, en ook trucks
behoorden voortaan bij het takenpakket van Tatra. En Jawa mocht zich
alleen gaan bezighouden met het maken van motorfietsen. Dat betekende
het einde voor de Jawa Minor II personenauto, voorheen een geducht
concurrent van de Popular. De in het verleden gebouwde Skoda-trucks
gingen over in handen van Aero, Praga, en Avia, die alleen daar nog hun
bestaansrecht aan mochten ontlenen. Op die manier draaiden de
communisten een flink aantal automerken met heel wat potentie definitief
de nek om.
lde. In 1949
verscheen dan de nieuwe Skoda 1102, die niet zoveel verschilde
van zijn voorganger. De belangrijkste verandering bestond uit een
gewijzigde voorbumper en een grille die voortaan 5 horizontale spijlen
telden. Technisch gezien waren de veranderingen voor sommigen geen echte
verbetering. De versnellingspook verhuisde nu van de vloer naar de
stuurkolom, wat modern was in die dagen. Verder waren er wat
detail-wijzigingen onder de motorkap. Natuurlijk verscheen hiervan ook
weer een roadster maar de 1102 werd vooral veel gebouwd als
vierdeurs, en werd zelfs tot in Australie verkocht. Niet gek voor een
wagen, die nog steeds vergaand was gebaseerd op een vooroorlogs concept!
Maar de heren machthebbers hadden met de grauwe jaren 50 in het
vooruitzicht nieuwe plannen met AZNP/Skoda. Mlada Boleslav dreigde ook
in een koekoeksnest te veranderen, en niemand die er iets tegen kon
doen!